فواید قرص ویتامین D | آیا عوارض جانبی دارد؟

ویتامین D یکی از ویتامین‎‌های مهم و حیاتی بدن است و کمبود این ویتامین در بدن موجب ایجاد اختلال در فعالیت‌های روزانه، خستگی و … می‌شود. متاسفانه اشخاص زیادی در سراسر دنیا مشکل کمبود ویتامین D دارند. اما با پیشرفت علم پزشکی، دیگر نگرانی برای مشکل کمبود ویتامین D بی‌‍معنی است. چرا که قرص‌هایی برای درمان کمبود ویتامین D تولید شده‌اند که بهترین راه‌حل هستند. در ادامه این مقاله از داروخانه انصار قصد داریم درباره اهمیت ویتامین D و فواید قرص ویتامین D به شما بگوییم. با ما همراه باشید.

ویتامین D چیست؟

ویتامین D (که نام دیگر آن”کلسیفرول” است) یک ویتامین محلول در چربی است که به طور طبیعی در تعداد کمی ازغذاها وجود دارد یا به صورت افزودنی به برخی غذاها (شیر،ماست و…) اضافه شده و یا به عنوان یک مکمل غذایی در دسترس است. علاوه بر غذا و مکمل‌ها، ویتامین D همچنین هنگامی که اشعه ماوراء بنفش نور خورشید (UV) به پوست تابیده می‌شود باعث سنتز این ویتامین شده و درواقع  به صورت اندوژنیک داخل بدن، تولید می‌شود.

علاوه بر مکمل‌ها، غذاها و نور خوشید، این ویتامین را می‌توان در قرص‌های ویتامین D نیز پیدا کرد. قرص ویتامین D در مدت اخیر به یکی از مهم‌ترین قرص‌هایی تبدیل شده است که اکثر افراد همراه خود دارند. فواید قرص ویتامین D چندین بار بیشتر از غذاهای طبیعی و نور خوشید است و حتی سریع‌تر و بهتر در بدن عمل می‌کند.

آیا غذا و نور خوشید ویتامین D موردنیاز بدن را می‌رساند؟

ویتامین D که از غذاها، مکمل‌ها و قرار گرفتن در معرض نور خوشید به دست می‌آید از نظر بیولوژیکی بی‌اثر است و برای فعال شدن نیاز دارد تا داخل بدن تحت واکنش‌هایی (دو مرتبه هیدروکسیلاسیون) قرار بگیرد. اولین هیدروکسیلاسیون، که در کبد اتفاق می‌افتد، ویتامین D را به 25-هیدروکسی ویتامین D [25(OH)D] تبدیل می‌کند که به نام «کلسیدیول» نیز شناخته می‌شود. هیدروکسیلاسیون دوم عمدتاً در کلیه اتفاق می‌افتد و 1،25 دی هیدروکسی ویتامین D [1،25(OH)2D] را که از نظر فیزیولوژیکی فعال است و به نام «کلسیتریول» نیز شناخته می‌شود، تشکیل می‌دهد.

بنابراین قرص ویتامین D بسیار قوی‌تر و بهتر از غذاهای طبیعی عمل می‌کند و ویتامین D مورد نیاز بدن را به بهترین شکل می‌رساند. از طرفی دیگر قرص ویتامین D بر خلاف روش‌‌های طبیعی، اثرات جانبی ندارد. اگر بخواهید ویتامین D را از خورشید دریافت کنید باید مدت طولانی را زیر نور آن بنشینید و این می‌تواند به پوست، چشمان و مغز شما آسیب برساند. یا حتی غذاهای طبیعی ممکن است باعث ایجاد مشکلات معده و یا آلرژی در شما شوند. در ادامه به صورت کامل درباره فواید قرص ویتامین D و موارد مصرف آن صحبت خواهیم کرد.

فواید ویتامین D

ویتامین D در بدن باعث افزایش جذب کلسیم در روده و حفظ غلظت سرمی فسفات و کلسیم می‌شود تا استخوان‌سازی به واسطه املاح امکان‌پذیر و از تتانی ناشی از کمبود کلسیم در بدن  (انقباض غیرارادی عضلات، منجر به گرفتگی و اسپاسم) جلوگیری کند. این ویتامین همچنین برای رشد استخوان و بازسازی استخوان‌ها توسط سلول‌های موثر در ساخت استخوان‌ها نیز مورد نیاز است. بدون ویتامین D  کافی، استخوان‌ها احتمالا نازک، شکننده ویا دارای فرمی غیر طبیعی می‌شوند. کافی بودن ویتامین D از بروز برخی بیماری‌ها (راشیتیسم) در کودکان و برخی بیماری‌ها (استئومالاسی) در بزرگسالان جلوگیری می‌کند. ویتامین D و کلسیم به همراه یکدیگر،همچنین از بروز پوکی استخوان در افراد مسن جلوگیری می‌کند.

تمامی موارد بالا را می‌توان به عنوان فواید قرص ویتامین D نیز نگاه کرد.

از دیگر نقش‌های ویتامین D در بدن می‌توان به، کاهش التهاب، تعدیل فرآیندهایی مانند رشد سلولی، عملکرد عصبی عضلانی و ایمنی و همچنین بهبود متابولیسم گلوکز نیز اشاره کرد. بسیاری از ژن‌های کدکننده پروتئین‌هایی که تکثیر سلولی، تمایز و آپوپتوز را تنظیم می‌کنند؛ تا حدی توسط ویتامین D تعدیل می‌شوند. (به عبارت دیگر به صورت غیر مستقیم در پیشگیری از بروز سرطان میتواند موثر باشد).

غذاهای حاوی ویتامین D

به طور کلی تعداد کمی از غذاها به طور طبیعی حاوی ویتامین D هستند. از طرفی دیگر غذاهایی نیز وجود دارند که منبغ غنی ویتامین D هستند و توسط بسیار از پزشکان توصیه می‌شوند تا در کنار قرص ویتامین D مصرف شوند. در این حالت فواید قرص ویتامین D و غذاهای حاوی ویتامین D همزمان با هم اثر می‌کنند. اما در کل غذاهای حاوی ویتامین D عبارتند از:

• گوشت ماهی‌های چرب (مانند قزل آلا، سالمون، تن)
• روغن کبد ماهی از بهترین منابع
• جگر گاو
• زرده تخم مرغ
• پنیر
• انواع قارچ‌ها
• پودر قارچ فراوری شده با اشعه ماوراء بنفش

خطر کمبود ویتامین D

در ادامه بحث فواید قرص ویتامین D باید بدانید افرادی ممکن است دچار کمبود ویتامین D شوند که:

1. در طول روز کمتر ا ز میزان توصیه شده در برابر نور آفتاب قرار بگیرند.
2. کلیه‌ها نتوانند 25(OH)D را به شکل فعال آن تبدیل کنند.
3. دچار مشکلات جذبی ویتامین D از دستگاه گوارش باشند.
4. به علت عدم تحمل لاکتوز و عدم مصرف شیر از لحاظ تغذیه‌ای رژیم غذایی غنی از ویتامین D  را نداشته باشند.

فواید قرص ویتامین D

در اینجا به بحث اصلیمان یعنی فواید قرص ویتامین D رسیدیم. مواردی که در زیر آمده‌اند همگی حاصل آزمایش‌های متعدد توسط متخصصین و  داروسازان هستند و صحت آن‌ها به طور کامل تایید شده است.

1- سلامت استخوان و پوکی استخوان

استخوان دائماً در حال بازسازی است. با این حال، با بالا رفتن سن افراد؛ و به ویژه در زنان در دوران یائسگی، شدت تجزیه استخوان از میزان استخوان‌سازی پیشی می‌‎گیرد. با گذشت زمان، تراکم استخوان کاهش می‌یابد و پوکی استخوان در نهایت می‌تواند ایجاد شود. بیش از 53 میلیون بزرگسال در ایالات متحده به پوکی استخوان مبتلا هستند یا در معرض خطر ابتلا به پوکی استخوان هستند که با توده استخوانی کم و زوال ساختاری بافت استخوانی تشخیص داده می‌شود.

بر خلاف راشیتیسم و ​​استئومالاسی که در نتیجه کمبود ویتامین D ایجاد می‌شوند؛ پوکی استخوان تال حد بسیار زیادی به علت کمبود کلسیم در بدن است. بیشتر آزمایش‌هایی که درباره فواید قرص ویتامین D بر سلامت استخوان‌ها انجام گرفت، شامل مکمل‌های کلسیمی نیز می‌شد. بنابراین جداسازی اثرات هر یک از مواد مغذی به تنهایی، دشوار است. پس به طور قطع نمی‌توان اظهار داشت که کمبود ویتامین D ارتباط مستقیمی با پوکی استخوان دارد. اما با توجه به آزمایش‌های صورت گرفته ترکیب قرص ویتامین D در کنار کلسیم بهترین مکمل برای استخوان‌ها است.

2- سرطان

شاید در ابتدا باورش سخت باشد؛ اما مطالعات نشان داده‌اند که یکی از فواید قرص ویتامین D پیشگیری از سرطان است. مطالعات آزمایشگاهی و حیوانی نشان می‌دهند که ویتامین D ممکن است از سرطان‌زایی جلوگیری کرده و سرعت پیشرفت تومور را کُند کند. ویتامین D همچنین ممکن است اثرات ضد التهابی، تعدیل کننده ایمنی، و ضد رگ زایی داشته باشد.

3- بیماری قلبی عروقی

ویتامین D به تنظیم  فشار خون، تنظیم رشد سلول‌های عروقی وهمچنین تنظیم مسیرهای التهابی کمک می‌کند. کمبود ویتامین D با اختلال عملکرد عروق، سفت شدن شریان، هیپرتروفی بطن چپ و چربی خون همراه است.به این دلایل، ویتامین D با سلامت قلب و خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی مرتبط است و می‌توان آن را جزو فواید قرص ویتامین D در نظر گرفت.

4- پیشگیری از آسیب چشم‌ها

در چهارمین فواید قرص ویتامین D می‌توان به کاربرد آن پیشگیری از آسیب‌های چشمی اشاره کرد. پیری چشم یکی از حالت‌هایی است که کاملا طبیعی است و در اکثر افراد از سن 40 سالگی به بعد اتفاق می‌افتد. در این حالت با افزایش سن و پیری افراد، وضوح دید و درجه چشمانشان ضعیف‌تر می‌شود. بر اساس مطالعات و آزمایشات مختلفی که متخصصین انجام داده‌اند؛ متوجه شده‌اند که یکی از فواید قرص ویتامین D و به طور کلی خود ویتامین D، پیشگیری از آسیب‌های چشمی و یا همان پیری چشم است.

5- کاهش آلزایمر در بزرگسالان

تحقیقات نشان داده‌اند که افراد مسنی که میزان ویتامین D مناسبی در بدنشان وجود دارد، نسبت به افراد مسنی که کمبود ویتامین D دارند؛ کمتر در معرض آلزایمر هستند. بر اساس آزمایشی که محققان آمریکایی انجام داده‌اند افراد مسنی که کمبود ویتامین D دارند، در تست حافظه و دقت نیز ظعیف‌تر از باقی افراد عمل کردند. بنابراین مصرف قرص ویتامین D در سن‌های بالاتر تبدیل به یک امر مهم و واجب می‌شود. چرا که فواید قرص ویتامین D برای افراد مسن بیشتر مشخص می‌شود.

6- کاهش وزن و جلوگیری از افزایش وزن

در آخرین بخش از فواید قرص ویتامین D به “کاهش وزن و جلوگری از افزایش وزن” می‌رسیم. این مورد نیز به طور قطعی و 100% مورد تایید پزشکان و داروسازان قرار گرفته است. اما این مورد را هم می‌توان به عنوان مزیت و هم مضرت نگاه کرد. برای افرادی که دارای اضافه وزن هستند، قرص ویتامین D می‌تواند در کاهش وزن و رسیدن به وزن ایده‌آلشان کمک بسیاری کند. اما از طرفی دیگر اشخاصی که از کمبود وزن رنج می‌برند؛ باید حتما قبل از مصرف قرص ویتامین D با پزشک خود مشورت کنند.

اثرات جانبی قرص ویتامین D

به طور کلی ویتامین D اثرات جانبی مضری ندارد، اما مصرف بیش از حد آن مانند خوردن سم است. بنابراین تا زمانی که شما در حد استاندارد و تجویزی پزشک بخورید، هیچ مشکلی برایتان پیش نمی‌آید. از آنجایی که ویتامین D جذب کلسیم را در دستگاه گوارش افزایش می‌دهد، سمیت ویتامین D منجر به افزایش غلظت خونی کلسیم، می‌شود. افزایش غلظت خونی کلسیم، به نوبه خود می‌تواند منجر به تهوع، استفراغ، ضعف عضلانی، اختلالات عصبی روانی، درد، از دست دادن اشتها، کم آبی بدن، افزایش ادرار، تشنگی مفرط و سنگ کلیه شود. در موارد شدید، مسمومیت با ویتامین D باعث نارسایی کلیوی، کلسیفیکاسیون بافت‌های نرم در سراسر بدن (از جمله در عروق کرونر و دریچه‌های قلب)، آریتمی‌های قلبی و حتی مرگ می‌شود.

مسمومیت با ویتامین D، ناشی از مصرف مکمل‌های غذایی حاوی مقادیر بیش از حد ویتامین D، به دلیل مصرف نامناسب یا بیش از حد توسط فرد و یا حتی تجویز نادرست توسط پزشکان باشد. اما از طرفی دیگر قرار گرفتن طولانی مدت در معرض نور آفتاب به قدر زیادی ویتامین D جذب بدن نمی‌کند و خطری برای افراد ندارد. با این حال، استفاده مکرر از تخت‌های برنزه، که تابش اشعه ماوراء بنفش مصنوعی را فراهم می‌کنند، می‌تواند منجر به افزایش سطوح این ویتامین در بدن شوند.

در هر حال مصرف استاندارد و درست قرص ویتامین D هیچ اثر جانبی و مضراتی برای شما نخواهد داشت.

تداخل قرص ویتامین D با داروها

مکمل های ویتامین D ممکن است با انواع مختلفی از داروها تداخل داشته باشند. چند نمونه در زیر ارائه شده است. افرادی که این داروها و سایر داروها را به طور منظم مصرف می‌کنند باید میزان مصرف ویتامین D و وضعیت خود را با پزشک یا داروساز خود در میان بگذارند. پیشنهاد ما هم حتما این است که با پزشک خود قبل از مصرف ویتامین D مشورت کنید. چون در صورتی که بدون اطلاع و دانش اقدام به مصرف قرص ویتامین D کنید؛ نه تنها هیچ کدام از فواید قرص ویتامین D را برای شما نخواهد داشت؛ بلکه ممکن است منجر به بیماری‌ها و آسیب‌های دیگری به بدن شما شود.

برخی از قرص‌هایی که با قرص ویتامین D تداخل می‌کنند عبارتند از:

اورلیستات

داروی کاهش وزن اورلیستات، همراه با رژیم غذایی کم چرب، می‌تواند جذب ویتامین D را از غذا و مکمل‌ها کاهش دهد .

استاتین‌‎ها

این داروها که شامل آتورواستاتین ،رزوواستاتین و … میشوند ممکن است بر تولید ویتامین D در بدن اثر بگذارند و ویتامین D ممکن است باعث کاهش قدرت اثر این داروها و از بین بردن فواید قرص ویتامین D در بدن شود.

استروئیدها

داروهای کورتیکواستروئیدی، مانند پردنیزون ، دگزامتازون و … اغلب برای کاهش التهاب تجویز می‌شوند. این داروها می‌توانند جذب کلسیم را کاهش داده و متابولیسم ویتامین D را مختل کنند.

برخی از داروهای ادرارآور

این داروها باعث کاهش دفع کلسیم در ادرار می‌شوند. ترکیب این دیورتیک‌ها با مکمل‌های ویتامین D (که جذب کلسیم روده‌ای را افزایش می‌دهند) احتمالا باعث افزایش غلظت خونی کلسیم و افزایش خطرات ناشی از آن و سمیت می‌شوند.

جمع‌بندی

ما در این مقاله از داروخانه انصار (دکتر مریم امجدی) درباره ویتامین D، ضرورت آن در بدن و فواید قرص ویتامین D صحبت کردیم و در ادامه نیز عوارض و نحوه مصرف این قرص را به ترتیب گفتیم. امیدواریم نهایت استفاده را از این مقاله کرده باشید. در صورتی که هر گونه سوالی برای شما پیش آمد، می‌توانید از طریق آیکون چت آنلاین سایت به صورت زنده و لحظه‌ای با ما در ارتباط باشید و سوالتان را بپرسید. یا می‌توانید از طریق فرم دیدگاه‌ها که در پایین موجود است سوال و یا نظرتان را مطرح کنید. متخصصین ما در سریع‌ترین زمان به سوالات شما پاسخ خواهند داد.