انسولین چیست؟ | معرفی هورمون انسولین و تاثر آن در کنترل قند خون

انسولین یک هورمون ضروری در بدن است. این هورمون به بدن شما کمک می‌کند تا غذا را به انرژی تبدیل کند و سطح قند خون شما را کنترل کند. حتما تا بحال اسم انسولین را به عنوان دارو برای دیابت شنیده‌اید. ما در این مقاله از داروخانه انصار قصد داریم درباره اینکه انسولین چیست و تاثیر آن در کنترل قند خون صحبت کنیم.

اگر دیابت دارید، بدن شما نمی‌تواند انسولین کافی بسازد یا نمی‌تواند به درستی از آن استفاده کند. در این حالت پزشک شما داروی انسولین ساخت انسان را تجویز کند. این دارو از طریق تزریق، قلم تزریقی یا پمپ مصرف می‌شود. همچنین می توانید پودر انسولین را استنشاق کنید.

انسولین چیست؟

انسولین یک هورمون طبیعی است که توسط لوزالمعده ساخته می‌شود و به بدن شما کمک می‌کند از قند برای تولید انرژی استفاده کند. اگر لوزالمعده شما آنطور که باید کار نکند، ممکن است انسولین مورد نیاز برای کنترل قند خون را تولید یا ترشح نکند و در نتیجه دیابت ایجاد شود. دیابت وضعیتی است که در آن بدن شما انسولین کافی تولید نمی‌کند یا بدن شما به درستی از انسولین استفاده نمی‌کند.

به همین دلیل هم هست که انسولین برای بیماران دیابتی تجویز می‌شود. در واقع همانطور که از جواب انسولین چیست متوجه شدید؛ این هورمونی طبیعی موجود در بدن است و در صورت کمبود آن، دیابت ایجاد می‌شود که با داروهای انسولین کنترل می‌شود.

بنابراین پودر و آمپول‌های انسولین، روش درمان دیابت نیستند، بلکه باعث کنترل موقت دیابت می‌شوند. در واقع جای انسولین ناقص در بدن را پر می‌کنند.

نحوه فعالیت انسولین چیست؟

انسولین گلوکز را از خون شما به سلول‌های سراسر بدن منتقل می‌کند. گلوکز هم از غذا و هم از آزادسازی طبیعی گلوکز ذخیره شده بدن شما به دست می‌آید. انسولین را به عنوان «کلیدی» در نظر بگیرید که «درهای» سلول‌های بدن شما را باز می‌کند.

هنگامی که انسولین درهای سلول شما را باز می‌کند، گلوکز می‌تواند جریان خون شما را ترک کند و به سلول‌های شما منتقل شود، جایی که از آن برای انرژی استفاده می‌کنید. بدون انسولین کافی، گلوکز نمی‌تواند وارد سلول‌های شما شود و در عوض در خون شما تجمع می‌یابد.

شرایط موثر در اختلال تولید انسولین

بسیاری از شرایط می‌توانند بر توانایی بدن شما برای تولید و ترشح انسولین تأثیر بگذارند. بطور کلی شرایط موثر در اختلال تولید انسولین چیست؟ آن‌ها عبارتند از:

• دیابت بارداری: دیابتی است که در دوران بارداری شروع می شود.
• پیش دیابت: زمانی که بدن شما در برابر انسولین مقاوم است (نمی‌تواند آنطور که باید از انسولین استفاده کند)، اما سطح قند خون برای تشخیص دیابت نوع 2 به اندازه کافی بالا نیست.
• دیابت نوع 1: زمانی که لوزالمعده شما انسولین تولید نمی‌کند یا به اندازه کافی برای کنترل قند خون تولید نمی‌کند.
• دیابت نوع 2: زمانی که لوزالمعده شما انسولین کافی تولید نمی‌کند یا بدن شما نمی‌تواند آنطور که باید از انسولین استفاده کند.
• سندرم متابولیک (سندرم مقاومت به انسولین): گروهی از عوامل خطر (از جمله مقاومت به انسولین) که خطر ابتلا به دیابت و بیماری‌های قلبی را افزایش می‌دهد. مقاومت به انسولین به این معنی است که سلول‌های بدن شما نمی‌توانند از گلوکز خون شما به عنوان انرژی استفاده کنند.

انواع مختلف انسولین چیست؟

انجمن دیابت آمریکا (ADA) انسولین را با سرعت عملکرد آن مشخص می‌کند. اما خب قطعا بدن هر کسی متفاوت است. اگر دیابت دارید، باید منتظر انحراف در مدت زمانی که هر دارویی طول می‌کشد تا به جریان خون شما برسد، باشید. در اینجا چند اصطلاح مفید در رابطه با سرعت و مدت زمان اثر انسولین در بدن شما آورده شده است:

«شروع» به عنوان مدت زمان قبل از ورود انسولین به جریان خون و شروع به کاهش گلوکز خون تعریف می‌شود.

«اوج» زمانی است که در طی آن انسولین حداکثر اثربخشی خود را در کاهش سطح گلوکز خون شما دارد.

بطور کلی این پنج نوع اصلی انسولین که پزشکان تجویز می کنند:

1- انسولین سریع الاثر

در ادامه بحث انسولین چیست؟ باید بدانید که اولین نوع انسولین تقریباً 15 دقیقه پس از تزریق شروع به تأثیر بر گلوکز خون می‌کند. در حدود یک ساعت به اوج خود می‌رسد و سپس برای چند ساعت دیگر به کار خود ادامه می‌دهد.

2- انسولین کوتاه اثر

انسولین کوتاه اثر در عرض 30 دقیقه پس از تزریق به جریان خون شما می‌رسد. در محدوده 2 تا 3 ساعت به اوج خود می‌رسد و برای 3 تا 6 ساعت موثر باقی می‌ماند.

3- انسولین متوسط الاثر

این دسته شامل انسولین NPH (پروتامین خنثی hagedorn) است که به کنترل گلوکز برای 10 تا 12 ساعت کمک می‌کند. پروتامین نوعی پروتئین است که عملکرد این انسولین را کند می‌کند.

4- انسولین طولانی اثر

این نوع انسولین 1 تا 2 ساعت پس از تزریق وارد جریان خون می‌شود و ممکن است تا 24 ساعت موثر باشد. یک مزیت انسولین طولانی اثر این است که اوج مشخصی ندارد و بیشتر شبیه انسولین معمولی پانکراس عمل می‌کند.

5- انسولین پیش مخلوط / ترکیبی

انسولین پیش مخلوط یا ترکیبی حاوی ترکیبی از انسولین سریع یا کوتاه اثر، همراه با انسولین متوسط الاثر است. این امر، نیاز به کشیدن انسولین از بیش از یک بطری، را به طور کامل برطرف می‌کند.

نحوه مصرف انسولین چیست؟

پزشک متخصص شما ممکن است انسولین را برای کاهش گلوکز خون و حفظ سلامت شما تجویز کند. ما به انسولین موجود در حال حاضر به عنوان انسولین انسانی اشاره می‌کنیم زیرا درست مانند انسولینی که به طور طبیعی تولید می‌شود؛ ساخته شده است.

شما می‌توانید انسولین را به روش های مختلفی بر اساس نیاز و سبک زندگی خود مصرف کنید. تیم مراقبت‌های بهداشتی شما با شما کار خواهند کرد تا مشخص کنند کدام یک برای شما بهترین است. شما ممکن است:

1. با استفاده از قلم انسولین یا ویال و سرنگ به خود تزریق کنید.
2. دوزها را از طریق پمپ انسولین دریافت کنید. پمپ با یک کاتر کوچک زیر پوست به بدن شما متصل می شود و انسولین را منتقل می‌کند.
3. همچنین امکان استنشاق آن به صورت پودر وجود دارد.

یکی دیگر از مهم‌ترین نکات در بخش نحوه مصرف انسولین چیست؟ محل استفاده از انسولین است. برای تزریق انسولین در ناحیه شکم، باید 5 سانتی متر فاصله را با ناف خود رعایت کنید. در غیر اینصورت بدن شما انسولین را به خوبی جذب نمی‌کند. همچنین باید مداوم محل تزریق انسولین به پوست خود را تغییر دهید تا خدایی نکرده پوست شما در اثر سوزن و تزریق انسولین ضخیم و یا زخم نشود.

واکنش‌های انسولین چیست؟

یکی از رایج‌ترین واکنش‌های انسولین در بدن شما کاهش قند خون است. زمانی که شما انسولین به بدن خود تزریق می‌کنید، قند خون شما به مقدار قابل توجهی پایین می‌آید و به آن اکنش انسولین گفته می‌شود. اگر بیش‌ازحد ورزش می‌کنید یا به اندازه کافی غذا نمی‌خورید، سطح گلوکز شما بسیار پایین می‌آید و باعث واکنش انسولین می‌شود. از این رو باید میزان انسولین و کالری دریافتی بدن خود را متعادل کنید تا دچار واکنش‌های انسولین نشوید.

اما خب این فقط نوعی واکنش است و خود نیز می‌تواند علائم مختلفی داشته باشد. شاید سوال بعدی که برای شما پیش می‌آید این باشد که علائم واکنش انسولین چیست؟ در پاسخ باید بگوییم که:

• گیجی
• تشنج
• تعریق
• خستگی
• انقباض عضله
• رنگ‌پریده شدن پوست
• ناتوانی در صحبت کردن
• از دست دادن هوشیاری

در این حالت شما باید همیشه تغذیه‌ای مانند آبمیوه و یا نوشابه که حاوی مقدار قابل توجهی قند است، همراه خود داشته باشید تا در این حالت به بهترین شکل با واکنش‌های انسولین مقابله کنید.

پیدا کردن سرنگ مناسب انسولین

علاوه بر اینکه تعیین دوز و میزان مصرف انسولین برای افراد دیابتی مهم است؛ انتخاب سرنگ مناسب جهت تزریق انسولین نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. بطور کلی پیدا کردن سرنگ مناسب تزریق انسولین به شکل زیر است:

اگر بالاترین دوز شما نزدیک به حداکثر ظرفیت سرنگ است؛ در صورت افزایش دوز، سایز بعدی و بزرگ‌تر سرنگ را خریداری کنید.

اگر دوزهای خود را در نیم واحد اندازه گیری می‌کنید، مراقب باشید سرنگ مناسبی را انتخاب کنید که اندازه‌گیری‌های مناسبی داشته باشد.

هنگامی که در سفر هستید، اگر سرنگ‌های جدیدی را در مکانی ناآشنا خریداری می‌کنید، مطمئن شوید که قدرت انسولین خود را با سرنگ با اندازه مناسب مطابقت دهید.

همانطور که اندازه‌های مختلف سرنگ برای تجویز انسولین وجود دارد، سوزن‌های انسولین نیز اندازه‌های مختلفی دارند. سوزن‌های کوتاه‌تر معمولاً به معنای سوزش کمتر هنگام تزریق است. نکته منفی این است که هر چه تزریق کم عمق‌تر باشد، مدت زمان بیشتری طول می‌کشد تا انسولین عمل کند. پزشک به شما کمک می‌کند تا تعادل مناسب خودتان را پیدا کنید.

نحوه نگهداری انسولین چیست؟

انسولین داروی حساسی است و علاوه بر اینکه بدانید انسولین چیست؟ باید در نگهداری آن نیز مواردی را رعایت کنید. انسولین فعلی (برای مدت زمان چند روز یا یک هفته) را در دمای اتاق نگه دارید تا به کاهش ناراحتی تزریق کمک کنید. معمولاً انسولین را می‌توان حدود یک ماه در دمای اتاق نگهداری کرد.

پس از استفاده، قلم انسولین باید در دمای اتاق نگهداری شود. تاریخ انقضای قلم‌های انسولین بسته به نوع انسولین می‌تواند متفاوت باشد. در مورد خودکارهای یکبار مصرف، باید تمام دستگاه را در صورت خالی بودن یا زمانی که به تاریخ انقضا رسیدید؛ دور بیندازید.

انسولین اضافی (برای مدت زمان 2 تا 3 هفته یا بیشتر) را در یخچال نگهداری کنید. انسولین را در معرض سرما یا گرمای بیش از حد قرار ندهید. (یعنی آن را در فریزر یا زیر نور مستقیم خورشید نگهداری نکنید.)

داروهای جایگزین انسولین برای افراد دیابتی

همانطور که در بالا و در جواب سوال “انسولین چیست“هم گفته شد؛ انسولین یکی از مهم‌ترین هورمون‌های بدن است که در صورت کمبود آن در بدن، فرد به دیابت مبتلا می‌شود. اما داروهای غیر انسولینی که ممکن است برای افراد مبتلا به دیابت تجویز شود عبارتند از:

Metformin: قرصی که تولید قند را در کبد متوقف می‌کند.

گلیتازون‌ها: قرص‌هایی که قند را از جریان خون حذف می‌کنند

سولفونیل اوره‌ها و گلینیدها: قرص‌هایی که ترشح انسولین را از لوزالمعده شما افزایش می‌دهند.

مسدود کننده‌های نشاسته: قرص‌هایی که جذب نشاسته را کند می‌کنند.

درمان‌های اینکرتین و آنالوگ‌های آمولین: قرص‌ها و تزریق‌هایی که باعث کاهش تولید قند در کبد و کاهش جذب غذا می‌شوند. انواع اولی عبارتند از مهارکننده های DPP4 (مانند Januvia) و آنالوگ های GLP1 (مانند Victoza).

مهارکننده‌های SGLT2: قرص‌هایی که قبل از غذا مصرف می‌شوند و از جذب مجدد گلوکز جلوگیری می‌کنند.

کنترل قند خون در منزل

غذا، خواب و ورزش برای تنظیم قند خون شما در هنگام ابتلا به دیابت اهمیت حیاتی دارند. شما می‌توانید با انجام اقدامات مثبت در خانه، اقدام به کنترل میزان قند خون خود کنید تا دیگر نیازی به انسولین نداشته باشید.

به اندازه کافی خوابیدن: شواهد نشان می‌دهد که کمبود خواب می تواند منجر به افزایش ترشح هورمون کورتیزول شود که التهابی است و می‌تواند باعث مقاومت بیشتر به انسولین شود. دکتر آل پاورز، متخصص غدد از دانشگاه واندربیلت، خاطرنشان می‌کند که وقتی از خواب محروم می‌شوید یا خوابتان مختل می‌شود، سطوح گلوکز شما افزایش می‌یابد، چه دیابت داشته یا نداشته باشید.

به طور منظم ورزش کنید: در طول ورزش، حساسیت به انسولین افزایش می‌یابد و سلول‌های ماهیچه‌ای از انسولین موجود به طور موثرتری استفاده می‌کنند. هنگامی که عضلات شما در حین تمرین منقبض می‌شوند، گلوکز را نیز جذب کرده و از آن برای انرژی استفاده می‌کنند.

طبق توصیه پزشک از الگوی غذایی مفیدی مانند رژیم غذایی DASH یا رژیم مدیترانه‌ای پیروی کنید. ثابت شده است که هر دو به تثبیت سطح قند خون کمک می‌کنند.

عوارض جانبی انسولین چیست؟

برخی از عوارض جانبی انسولین عبارتند از:

• بثورات در محل تزریق انسولین یا به‌ندرت روی کل بدن.
• توده، گودال، تورم، قرمزی یا خارش در محل تزریق.
• هیپوگلیسمی (قند خون پایین).
• افزایش وزن.

در آخر

انسولین یک هورمون ضروری است که به شما کمک می‌کند تا سالم بمانید و بدن شما را همانطور که باید کار کند حفظ می‌کند. اگر بدن شما قادر به تولید انسولین کافی نیست، ارائه دهنده شما می‌تواند انسولین ساخته شده توسط انسان را به عنوان درمان دیابت تجویز کند.

ما در این مقاله از داروخانه انصار درباره اینکه انسولین چیست صحبت کردیم و به شما هر آنچه که لازم است در ارتباط با انسولین و دیابت بدانید را گفتیم. امیدواریم این مطلب برای شما مفید واقع شده باشد. در صورتی که هر سوالی درباره انسولین و دیابت داشتید می‌توانید در فرم دیدگاه‌ها که در پایین موجود است مطح کنید. همکاران ما در سریع‌ترین زمان به سوالات شما پاسخ خواهند داد.