یائسگی امری کاملا طبیعی در روند افزایش سن خانم‌هاست. هر خانمی با افزایش سن و پیری یائسگی را تجربه می‌کند. اما چیزی که نگران کننده به نظر می‌رسد، یائسگی زودرس است. همانطور که از اسمش هم پیداست به این معنی است که یائسگی زودتر از زمان طبیعی اتفاق بیوفتد. این امر برای خانم‌ها بسیار نگران‌کننده است. از این رو ما در این مقاله از داروخانه انصار (دکتر مریم امجدی) به بررسی اینکه یائسگی زودرس چیست؟ و علائم و روش درمان آن پرداختیم.
یائسگی به چه معناست؟
یائسگی زمانی است که با گذر از تغییرات هورمونی، پریود نمی‌شوید. تخمدان‌های شما دیگر هورمونی به نام استروژن تولید نمی‌کنند و هر ماه تخمک آزاد نمی‌کنند. خانم‌ها معمولاً در حدود 51 سالگی یائسه می‌شوند. هر زمانی کمتر از این سن را یائسگی زودرس می‌نامند.
به طور کلی در تعریف یائسگی باید گفت که سطح استروژن در بدن شما کاهش می‌یابد و باعث می‌شود که تخمک گذاری متوقف و دوره‌های ماهانه شما کمتر و در نهایت متوقف شود. این روند ممکن است چند ماه یا چند سال طول بکشد و یا حتی ممکن است ناگهان متوقف شود.
یائسگی زودرس چیست؟
پس از درک مفهوم یائسگی، دانستن اینکه یائسگی زودرس چیست؟ برای شما راحت‌تر خواهد بود. به طور کلی یائسگی زودرس زمانی است که یائسگی قبل از 45 سالگی اتفاق می‌افتد. یائسگی زودرس می‌تواند در هر سنی اتفاق بیفتد و بیشتر اوقات علت آن مشخص نیست. همچنین می‌تواند طبیعی یا به عنوان پاسخ به درمان‌های خاص اتفاق بیفتد. به عنوان مثال رادیوتراپی و شیمی درمانی که برای درمان سرطان استفاده می‌شود، می‌تواند باعث نارسایی زودرس تخمدان شود که به نوبه خود منجر به یائسگی زودرس می‌شود.
دلایل یائسگی زودرس چیست؟
دلایلی وجود دارد که چرا یائسگی شما ممکن است زود شروع شود، اما برای اکثر خانم‌ها، هیچ دلیل شناخته شده‌ای وجود ندارد. در ادامه ما به بررسی دلایل یائسگی زودرس در اکثر خانم‌ها پرداختیم.
یکی از شایع ترین دلایل یائسگی زودرس این است که تخمدان‌ها، تولید تخمک و هورمون استروژن را متوقف می‌کنند که گاهی اوقات نارسایی زودرس تخمدان نامیده می‌شود.
برخی از شرایطی که می‌توانند باعث یائسگی زودرس شوند عبارتند از:
- علل ژنتیکی! جایی که ژن‌هایی که به ارث برده‌اید منجر به یائسگی زودرس می‌شود.
- عفونت‌هایی که می‌تواند به تخمدان‌ها آسیب برساند. از جمله مالاریا، سل و اوریون
- بیماری‌های خود ایمنی، که در آن سیستم ایمنی به بافت‌های طبیعی بدن آسیب می‌رساند.
یائسگی زودرس در اثر عوارض درمان
در دومین بخش از دلایل یائسگی زودرس چیست؟ به یائسگی در اثر عوارض درمان پزشکی می‌رسیم. یائسگی زودرس همچنین می‌تواند ناشی از درمان پزشکی برای شرایط یا بیماری‌های دیگر مانند سرطان باشد. این درمان‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- شیمی درمانی و رادیوتراپی: با استفاده از دوزهای بالاتر شیمی درمانی یا هنگامی که رادیوتراپی در نزدیکی تخمدان‌ها انجام می‌شود، خطر یائسگی بیشتر می‌شود.
- درمان هورمونی: از این نوع درمان معمولا برای درمان سرطان سینه استفاده می‌شود. بسته به نوع و دوز دارو، این مورد ممکن است موجب یائسگی زودرس شود.
- جراحی روی تخمدان‌ها: در آخرین مورد نیز جراحی روی تخمدان‌ها می‌تواند منجر به یائسگی زودرس شود. اگر هر دو تخمدان برداشته شوند، یائسگی بلافاصله شروع می‌شود.
البته نگران نباشید. چرا که اگر ممکن است درمانی داشته باشید که می‌تواند منجر به یائسگی زودرس شود، پزشک شما قبل از شروع درمان در مورد نتایج احتمالی آن با شما صحبت خواهد کرد. در نهایت شما تصمیم گیرنده نهایی خواهید بود.
علائم یائسگی زودرس چیست؟
در بین علائم یائسگی و علائم یائسگی زودرس تفاوتی وجود ندارد. یکی از واضح‌ترین علائم یائسگی زودرس، تغییر در الگوی منظم قاعدگی است. این مورد می‌تواند در هر خانی متفاوت باشد. یعنی ممکن است برای شخصی سنگین‌تر و برای شخصی دیگر سبک‌تر باشد. این امر ادامه پیدا می‌کند تا زمانی که قاعدگی شما به طور کامل متوقف شود. اما علاوه بر این علائم دیگری نیز برای یائسگی زودرس وجود دارند. سایر علائم رایج عبارتند از:
- عفونت های ادراری
- سردرد و درد مفاصل
- گرگرفتگی و تعریق در شب
- کاهش علاقه به رابطه جنسی
- اضطراب، تغییرات خلقی و مشکلات خواب
- خشکی واژن و ناراحتی در حین رابطه جنسی
- مشکلات حافظه و تمرکز (اغلب به عنوان “مه مغزی” توصیف می‌شود).
توجه: نارسایی زودرس تخمدان در حدود 1٪ از زنان زیر 40 سال و حدود 0.1٪ زیر 30 سال اتفاق می‌افتد.
آزمایش تشخیص یائسگی زودرس
بله، با گذراندن دوران یائسگی، تخمدان‌های شما استروژن کمتری تولید می‌کنند که به این معنی است که سطح هورمون‌های محرک فولیکول (FSH) در بدن افزایش می‌یابد. آزمایش یائسگی می‌تواند افزایش سطح FSH را تشخیص دهد و به شما بگوید که آیا یائسگی را شروع کرده‌اید یا خیر.
بنابراین در صورتی هر کدام از علائم یائسگی را تجربه کردید، می‌توانید با انجام آزمایشی یائسگی زودرس خود را بررسی کنید. البته علائمی که در بخش علائم یائسگی زودرس چیست؟ گفتیم، معمولا در بارداری نیز پیش می‌آیند. اما شما برای اطمینان، می‌توانید آزمایش یائسگی را انجام دهید.
آیا بارداری در یائسگی زودرس ممکن است؟
با توجه به توضیحی که در بخش یائسگی زودرس چیست؟ دادیم، دیدیم که اثرات یائسگی به صورت مستقیم با تخمک‌ها در ارتباط است. از این رو سوالی که برای اکثر خانم‌ها پیش می‌آید این است که آیا بعد از یائسگی می‌توانم باردار شوم یا خیر؟
اگر جوان تر هستید، و به خصوص اگر قصد بچه دار شدن دارید، طبیعی است که نگران تأثیرات یائسگی زودرس بر باروری خود باشید. یائسگی بر توانایی شما برای بچه دار شدن تأثیر می‌گذارد، مهم نیست چه زمانی آن را پشت سر می‌گذارید.
زمانی که یائسگی را پشت سر می گذارید، معمولا هر ماه تولید تخمک (تخمک گذاری) را متوقف می کنید. این بدان معناست که شما نمی‌توانید به طور طبیعی باردار شوید. اما نگران نباشید؛ روزنه‌های امید هنوز باز هستند.
روش بارداری در دوران یائسگی
اگر یائسگی زودرس را تجربه می‌کنید و می‌خواهید بچه دار شوید، ممکن است به IVF یا سایر تکنیک‌های پزشکی برای کمک به بارداری نیاز داشته باشید. با پزشک عمومی یا متخصص باروری صحبت کنید تا بهترین روش‌ها را برای خودتان بیاموزید.
همچنین اقلیتی از زنان، یعنی حدود 5 تا 10 درصد می‌توانند در دوران یائسگی تخمک تولید کنند و هنوز هم می‌توانند باردار شوند. این هم خبری خوب و هم خبری بد است. برای کسانی که مشتاقند بچه دار شوند، این خبری عالی است. اما برای کسانی که دیگر قصد بچه دار شدن را ندارند، تخمک‌گذاری پس از یائسگی امری ناراحت کننده است.
درمان یائسگی زودرس
اگر علائم یائسگی شما بر زندگی روزمره‌تان تأثیر می‌گذارد و شما را از انجام وظایف باز می‌دارد، گزینه‌های درمانی وجود دارد که باید در نظر بگیرید. در این بخش از مقاله یائسگی زودرس چیست؟ به طور کامل به روش‌های درمان یائسگی زودرس پرداخته‌ایم.
1- درمان جایگزینی هورمونی (HRT)
مصرف استروژن برای جایگزینی سطوح رو به کاهش در بدن می‌تواند به تسکین علائم مرتبط با یائسگی کمک کند. HRT به صورت قرص، چسب و ژل موجود است که می‌توانید روی پوست خود اعمال کنید. اگرچه این درمان موثر است اما عوارض جانبی نیز دارد و برای برخی از زنانی که سابقه سرطان سینه داشته‌اند، توصیه نمی‌شود. البته این درمان بیشتر برای تسکین علائم یائسگی است و نه درمان کامل آن.
2- استروژن واژن
این درمان به کاهش خشکی یا ناراحتی واژن در حین رابطه جنسی کمک می‌کند. همانطور که گفته شد، خشکی واژن یکی از علائم رایج یائسگی زودرس است که می‌تواند بر رابطه جنسی و عاطفی در زندگی مشترک تاثیر بگذارد. اما جای نگرانی نیست. درمان دوم ما در این مقاله یائسگی زودرس چیست؟، راه حلی برای شماست.
این درمان به شکل قرص، پساری، کرم یا حلقه واژینال داخل واژن گذاشته می‌شود و می‌توان در کنار روش درمانی HRT از آن استفاده کرد. جینا شکلی از استروژن واژن است که بدون نسخه در دسترس است، وقتی در واژن قرار داده شود به تسکین و درمان خشکی واژن کمک می‌کند. مرطوب کننده‌ها و روان کننده‌های واژن بدون نسخه نیز می‌توانند به کاهش خشکی واژن کمک کنند.
3- داروهای ضد افسردگی
افسردگی و تغییرات خلق و خو نیز یکی از تغییرات اساسی یائسگی زودرس است. این تغییر می‌تواند رابطه عاطفی را در زندگی مشترک و حتی روابط اجتماعی و کاری را دچار اختلال کند. بنابراین باید برای درمان علائم افسردگی در اثر یائسگی زودرس اقدام کنید.
همچنین اگر بیش از حد معمول احساس اضطراب می‌کنید، می‌توانید اقداماتی را انجام دهید تا احساس بهتری داشته باشید، اطمینان حاصل کنید که استراحت کافی دارید، ورزش منظم و انجام سایر فعالیت‌های آرامش‌بخش مانند یوگا می‌تواند به بهبود خلق و خوی شما کمک کند.
⚠ توجه: قبل از تصمیم گیری در مورد یک روش درمان، باید با پزشک عمومی خود در مورد اینکه کدام گزینه برای شما مناسب‌تر است صحبت کنید، زیرا آن‌ها می‌توانند در مورد عوارض جانبی و مزایای هر یک با شما صحبت کنند.
از پزشک کمک بگیرید!
پزشک می‌تواند به شما کمک کند تا بفهمید یائسگی زودرس چیست؟ و داروهایی را برای کمک به کاهش علائم تجویز کند. در هر مرحله از یائسگی زودرس، خودسرانه عمل نکنید! حتما قبل از هر چیز با پزشک مشورت کنید تا با توجه به تاریخچه سلامت شما، بهترین درمان و نکات را به شما توصیه کند.
در آخر
اگر پزشک یائسگی زودرس شما را تایید کند، ممکن است شوک آور باشد. یائسگی زودهنگام می‌تواند سوالات زیادی را در مورد علائم، سلامت شما و معنای آن برای میل جنسی و باروری شما ایجاد کند. اما خب روزنه امید باز است! هنوز هم روش‌هایی برای درمان و تسکین علائم یائسگی زودرس وجود دارند و در مورد بارداری نیز نگران نباشید.
ما در این مقاله از داروخانه انصار (دکتر مریم امجدی) به یکی از مهم‌ترین مسائل در مورد سلامتی زنان، یعنی یائسگی زودرس چیست؟ پرداختیم. همچنین تمام جنبه‌های یائسگی زودرس را بررسی کردیم. امیدواریم از خواندن این مقاله لذت برده‌اید. لطفا سوالات و نظرات خود را از طریق فرم دیدگاه‌ها در انتهای همین مقاله برای ما بنویسید.
