دنیایی که در امروز در آن زندگی می‌کنیم به سرعت در حال حرکت و رفتن به سمت جلو است. همین سرعت زیاد اتفاقات اطراف ما، باعث می‌شود که ما هم بخواهیم با همان سرعت و پا به پای دنیا پیش برویم. امروز در این مقاله از داروخانه انصار به یکی از مواردی که اشخاص برای تسریع نتیجه گیری انجام می‌دهند، یعنی استفاده از مکمل بدنسازی جهت رشد سریع‌تر عضلات، پرداخته‌ایم. در این مقاله تمامی عوارض مکمل بدنسازی و دلیل منع آن‌ها توسط بسیاری از پزشکان را آورده‌ایم.
ورزش لذت‌بخش یا مخرب سلامتی؟!
تمرین کردن در باشگاه برای خیلی‌ها یک علاقه است. ورزش منظم، همانطور که همه ما می‌دانیم برای سلامتی مفید است، همچنین احساس خوبی را برای فرد در زندگی ایجاد می‌کند. در طی این فرآیند، برخی افراد به امتحان کردن مکمل بدنسازی، رژیم‌های غذایی و توصیه‌های مربوط به آن‌ها متوسل می‌شوند.
ناامیدی، اشتیاق بیش از حد، اشتیاق برای نتایج یک شبه، فشار همسالان و انتظارات غیرواقعی ممکن است فرد را وادار کند که مکمل بدنسازی مختلف را امتحان کند. شاید حتی در مدت اول نتیجه موردنظر را بگیرد و اما زمانی که فکر می‌کند همه چیز به خوبی پیش می‌رود، آنجاست که عوارض مکمل بدنسازی در فرد ظاهر می‌شوند.
ورزش مفید برای سلامتی
آیا عوارض مکمل بدنسازی وجود دارد؟
قبل از هر چیزی شاید اولین سوالی که به ذهن هر بدنساز می‌رسد، این است که اصلا عوارض مکمل بدنسازی واقعیت دارند یا خیر؟! برای یک ورزشکار، همین سوال کافی‌ست تا وسوسه شود و به سمت هر مکمل بدنسازی برود! ما بر خلاف بقیه نیامده‌ایم که فقط مکمل‌های بدنسازی را تخریب کنیم. بلکه در این قسمت به طور عادلانه و منطقی عوارض مکمل بدنسازی و همچنین فواید مکمل بدنسازی را مورد بررسی قرار دادیم.
کلیت مکمل بدنسازی بر این اساس است تا در کنار رژیم غذایی ورزشکاران مصرف و به جبران کمبود تغذیه‌ای بپردازد. به عبارت دیگر مکمل‌های بدنسازی در تعریف اصلیشان، نه تنها ضرر ندارند؛ بلکه با دارا بودن ویتامین‌ها و مواد معدنی، در دریافت مواد مغذی ورزشکاران موثر است. اما خب اگر اینطور باشد که عوارض مکمل بدنسازی دروغی بیش نیستند! نه اینطور نیست. عجله نکنید! مکمل بدنسازی در صورتی بی خطر است که تنها با هدف رساندن مواد مغذی به بدن استفاده شود و نه اهداف دیگری مانند دریافت حجم و رشد عضلات در مدت بسیار کوتاه. عوارض مکمل بدنسازی واقعیت دارند و در شرایط زیر خودشان را نشان می‌دهند:
- تاریخ گذشته بودن مکمل بدنسازی مصرفی.
- مکمل‌های بدنسازی جعلی و تقلبی با وعده‌های عضله‌سازی و افزایش حجم در کم‌تر از چند هفته.
- در صورت زیاده روی در استفاده از مکمل‌های بدنسازی و استفاده بیش از مقدار توصیه شده توسط متخصص تغذیه یا مربی بدنسازی.
آیا عوارض مکمل بدنسازی وجود دارد؟
عوارض مکمل بدنسازی
سازمان غذا و داروی ایالات متحده آمریکا در آخرین تحقیقات خود دریافت که برخی از مکمل‌های بدنسازی ممکن است به طور غیرقانونی حاوی استروئیدها یا مواد مشابه استروئیدی باشند که با خطرات جبران ناپذیر سلامتی، از جمله آسیب کبدی، که می‌تواند تهدید کننده زندگی باشد، همراه باشد.
FDA صدها گزارش درباره عوارض مکمل بدنسازی دریافت کرده است؛ از جمله مواردی که شواهدی از آسیب جدی کبدی را در این بین نشان می‌دهد.
از جمله عوارض مکمل بدنسازی چنین اثرات نامطلوبی شامل سرکوب محور طبیعی تستوسترون در بدن، رشد غیرطبیعی سینه در مردان به نام ژنیکوماستی، سطوح بالای کلسترول منجر به حملات قلبی و سکته مغزی، آسیب کبد و کلیه، مشکلات قلبی، تمایلات غیرطبیعی لخته شدن خون، کاهش کلسترول خوب، کوتاهی قد در نوجوانان، عفونت ها، افزایش گلوکز خون، آکنه، پوست چرب، تعداد کم اسپرم در مردان، مردانه شدن زنان و مشکلات در زندگی جنسی.
برخی از عوارض مکمل بدنسازی که زیاد هم جدی گرفته نمی‌شوند، عبارتند از:
- آکنه شدید
- ریزش مو
- خلق و خوی تغییر یافته
- تحریک پذیری
- افزایش پرخاشگری
- افسردگی
این مکمل‌ها همچنین خطراتی دارند که نادیده گرفتن آن‌ها به بهای فرد تمام می‌شود. از جمله:
- آسیب کلیه
- حمله قلبی
- سکته
- لخته شدن خون در ریه‌ها
- ترومبوز ورید عمقی (لخته‌های خونی که در وریدهای عمقی بدن ایجاد می‌شود)
در ادامه به بررسی عوارض مکمل بدنسازی به ترتیب عارضه پرداخته‌ایم و توضیحات مهمی را در خصوص پیشگیری از این عوارض ارائه دادیم.
عوارض جانبی مکمل بدنسازی
1- مشکلات گوارشی
اولین و مهم‌ترین بخش از تاثیرات و عوارض مکمل بدنسازی به طور مستقیم با سیستم گوارش انسان مرتبط است. مشکلات گوارشی معمولا جزو یکی از شایع‌ترین عوارض جانبی هر دارویی هستند و دلیل آن می‌تواند ناسازگاری معده فرد با داروی مصرفی باشد. شایع‌ترین عوارض مکمل بدنسازی در مورد دستگاه گوارش، دل درد، نفخ، دل‌پیچه و اسهال هستند. در مورد مکمل‌های بدنسازی، این مشکلات اکثرا به دلیل لاکتوز موجود در گینرها و مکمل‌های پروتئین وی است.
البته این مشکلات گوارشی کاملا عادی هستند و نمی‌توانیم آن را به عنوان مانعی برای مصرف مکمل بدنسازی بدانیم. چرا که با مصرف درست مکمل‌های گینر و پروتئین وی، از این مشکلات گوارشی در امان خواهید بود. برای پشیگیری از مشکلات گوارشی در اثر عوارض مکمل بدنسازی، پیشنهاد می‌کنیم حتما زمان درست را برای مصرف انتخاب کنید. یعنی بلافاصله قبل و یا بعد از تمرین از مصرف این مکمل‌ها خودداری کنید. همچنین در صورت داشتن معده حساس، از مکمل‌های فاقد لاکتوز استفاده کنید.
عوارض مکمل بدنسازی: مشکلات گوارشی
2- ریزش مو
ریزش مو یکی از دیگر از نگرانی‌های افراد در خصوص مصرف مکمل‌های بدنسازی است. البته نباید همه مکمل‌ها را مسبب ریزش مو بدانیم. چرا که بعضی مکمل‌ها مانند پروتئین وی، نه تنها باعث ریزش مو نمی‌شوند، بلکه با دارا بودن پروتئین می‌توانند به تقویت ریشه مو و استحکام موهای شما کمک کنند. اما از طرفی دیگر مکمل مانند کراتین دقیقا برعکس عمل می‌کند و ممکن است موجب ریزش مو در آقایان و خانم‌ها شود. مکمل کراتین به طور قابل توجهی افراد دارای ریزش موی زمینه‌ای را تحت تاثیر قرار می‌دهد و موجب افزایش ریزش موهای آن‌ها می‌شود.
علاوه بر کراتین، مکمل‌های بدنسازی غیر مجاز نیز موجب اختلال در ترشح هورمون به صورت طبیعی می‌شوند. در نتیجه عوارض مکمل بدنسازی نظیر این‌ها حتی افراد سالم و بدون ریزش مو را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد. این مکمل‌ها با ایجاد اختلال در ترشح هورمون، ریشه موها را تضعیف می‌کنند و در ادامه باعث ریزش مو می‌شوند.
عوارض مکمل بدنسازی: ریزش مو
3- آکنه شدید و مشکلات پوستی
آکنه و مشکلات پوستی نظیر کهیر، جوش‌های زیاد، تورم صورت و … در اثر مصرف مکمل‌های بدنسازی مجاز نظیر گینر و مکمل پروتئین وی کاملا طبیعی است. باور اشتباهی که وجود دارد، این است که در صورت بروز آکنه، مکمل تقلبی و بی کیفیت است. در صورتی که اصلا اینطور نیست و این عارضه کاملا طبیعی است. آکنه شدید و مشکلات پوستی در اثر ترشح انسولین و افزایش چربی پوست است. مکمل‌های بدنسازی با افزایش IGF-1 و تحریک ترشح انسولین، باعث ایجاد مشکلات و حساسیت‌های پوستی در افراد می‌شود.
برای پیشگیری از آکنه و مشکلات پوستی پیشنهاد می‌کنیم در کنار مصرف گینر یا پروتئین وی، از محصولات مراقبتی پوست استفاده کنید. در صورتی که پوست بسیار حساسی دارید، هم مصرف این مکمل‌ها را قطع کنید و تا حد ممکن مکمل‌های طبیعی را جایگزین کنید. شما می‌توانید در مقاله زیر درباره گینر خانگی و روی درست کردن آن بخوانید:
4- اختلال نعوظ
علاوه بر مشکلات عمومی مکمل‌های بدنسازی برای ورزشکاران، یکی از عوارض مکمل بدنسازی مخصوص آقایان، اختلال نعوظ است. در مورد مکمل‌هایی نظیر گینر، کراتین و پروتئین وی مجاز، نگرانی وجود ندارد. اما متاسفانه برخی ورزشکاران برای رشد سریع‌تر بدن خود، اقدام به مصرف مکمل‌های غیر مجاز می‌کنند. متاسفانه این مکمل‌ها با دارا بودن ترکیبات غیر مجاز و غیر استاندارد، آسیب جدی به دستگاه تناسلی آقایان می‌زند. این آسیب‌ها عبارتند از: اختلال نعوظ، کاهش سایز بیضه و تعداد اسپرم‌ها باشد.
5- اختلال قاعدگی
و اما یکی دیگر از عوارض جانبی مکمل بدنسازی که مختص به خانم‌هاست، اختلال قاعدگی است. البته در صورت مصرف مکمل‌های استاندارد و مجاز جای نگرانی وجود ندارد. اما در صورتی که اقدام به مصرف مکمل‌های تستوسترون کنید، مشکلاتی نظیر اختلال در قاعدگی و باروری برای شما به وجود می‌آید. که متاسفانه راه‌های درمان آن ممکن است هزینه‌بر و آسیب‌رسان باشند. بنابراین توصیه می‌کنیم به هیچ وجه سمت مکمل‌های غیر مجاز نروید و تنها از مکمل‌های استاندارد مانند پروتئین وی، کراتین و گینر مجاز، استفاده کنید.
عوارض مکمل بدنسازی: اختلال قاعدگی
عوارض مکمل‌های بدنسازی معروف
در بالا به طور کلی به عوارض مکمل بدنسازی پرداختیم و آن‌ها را به صورت موردی با هم مرور کردیم. اما در ادامه قصد داریم تا مستقیما به هر کدام از مکمل‌ها بپردازیم و عوارض به خصوص آن‌ها را بررسی کنیم. عوارض برخی از پرمصرف‌ترین مکمل‌های بدنسازی شامل موارد زیر است:
- مکمل گلوتامین: مکمل عضله ساز و چربی‌سوز گلوتامین در شرایطی می‌تواند باعث دل درد و حالت تهوع، سرگیجه و نفخ شود.
- مکمل CLA: اسید لینولئیک مزدوج یا همان CLA که با هدف کاهش وزن مورد استفاده ورزشکاران قرار می‌گیرد، می‌تواند موجب ناراحتی معده، اسهال، حالت تهوع، خستگی، سردرد و کمردرد شود.
- مکمل BCAA: مکمل عضله ساز BCAA نیز در حالاتی ممکن است برای برخی افراد مشکلات دستگاه گوارش مانند معده درد، اسهال، استفراغ و نفخ معده به همراه داشته باشد. همچنین سردرد و افزایش فشار خون می‌تواند از عوارض نادر این مکمل بدنسازی باشد.
- پروتئین کازئین: پروتئین کازئین، نوعی پروتئین از شیر است. مکمل‌های این پروتئین بی‌خطر هستند. اما در صورت زیاده روی در مصرف این مکمل‌ها ممکن است با واکنش‌های آلرژیک متوسط تا شدید روبرو شوید.
عوارض مکمل‌های بدنسازی معروف
استروئید مکمل بدنسازی چیست؟
استروئیدها نسخه‌ای ساخته شده از مواد شیمیایی به نام هورمون‌ها هستند که به طور طبیعی در بدن انسان ساخته می‌شوند. استروئیدها طوری طراحی شده اند که مانند این هورمون‌ها عمل کنند و التهاب را کاهش دهند. آن‌ها همچنین به عنوان کورتیکواستروئید شناخته می‌شوند و با استروئیدهای آنابولیک مورد استفاده بدنسازان و ورزشکاران متفاوت هستند.
اما استروئیدهای آنابولیک داروهایی هستند که فقط با نسخه پزشک تجویز می‌شوند و گاهی اوقات بدون توصیه پزشکی برای افزایش توده عضلانی و بهبود عملکرد ورزشی مصرف می‌شوند. از آنجایی که استروئید در اکثر مکمل‌های بدنسازی پیدا می‌شود، می‌توان از آن به عنوان یکی از دلایل ایجاد عوارض مکمل بدنسازی خطرناک دانست.
اقدامات لازم در خصوص عوارض مکمل بدنسازی
اگر از مکمل‌های بدنسازی استفاده می‌کنید که ادعا می‌کنند حاوی استروئید یا مواد مشابه استروئید هستند، سازمان غذا و دارو توصیه می‌کند که فوراً مصرف آن‌ها را به دلیل خطرات بالقوه جدی سلامتی مرتبط با استفاده از آن‌ها متوقف کنید.
همچنین با متخصص مراقبت‌های بهداشتی خود در مورد هر محصول یا مواد تشکیل دهنده مکمل بدنسازی که مصرف کرده‌اید یا قصد مصرف آن را دارید، صحبت کنید. علائمی مانند تهوع، ضعف یا خستگی، تب، درد شکم، درد قفسه سینه، تنگی نفس، یرقان (زردی پوست یا سفیدی چشم) یا تغییر رنگ ادرار، همه در اثر عوارض مکمل بدنسازی ایجاد می‌شوند.
عوارض استروئید در مکمل بدنسازی
عوارض تقویت کننده‌های تستوسترون مکمل بدنسازی
مصرف استروئیدهای آنابولیک غیرقانونی است، بنابراین برخی از ورزشکاران به جای آن از تقویت کننده‌های تستوسترون استفاده می‌کنند. این مکمل‌ها ممکن است حاوی موادی مانند DHEA و تعدیل‌کننده‌های انتخابی گیرنده آندروژن یا SARM باشند.
DHEA هورمونی است که به طور طبیعی در بدن شما وجود دارد و به تولید هورمون‌های مردانه و زنانه از جمله تستوسترون کمک می‌کند. کتابخانه ملی پزشکی ایالات متحده آمریکا اشاره می‌کند که طبق شواهد فعلی، DHEA عملکرد عضلانی را بهبود نمی‌بخشد. عوارض مکمل بدنسازی حاوی تستوسترون شامل موارد زیر است:
- آکنه
- صدای عمیق تر در زنان
- تغییرات قاعدگی در زنان
- رشد غیر طبیعی مو در زنان
- درد سینه و رشد سینه در مردان
نکته!: مصرف دوز بالای 50 تا 100 میلی گرم DHEA برای مدت طولانی احتمال بروز عوارض جانبی را افزایش می‌دهد.
DHEA همچنین ممکن است با بسیاری از داروها و داروها تداخل داشته باشد. برای مثال، ممکن است اثربخشی برخی از درمان‌های سرطان، از جمله فولوسترانت و لتروزول را کاهش دهد. این ترکیب همچنین ممکن است با داروهای ضد افسردگی تداخل داشته باشد و باعث شود مغز سروتونین بیش از حد تولید کند که ممکن است منجر به مشکلات قلبی و عصبی شود.
عوارض مکمل های حاوی تستوسترون
موارد استفاده از مکمل بدنسازی
استفاده از استروئیدها که در مکمل‌های بدنسازی موجود هستند، در مردان 20 و 30 ساله بیشتر رایج است و در دبیرستانی ها نیز دیده می شود، اگرچه ممکن است استفاده از آن‌ها در بین نوجوانان کاهش یابد. این مواد را می توان به صورت خوراکی، تزریق یا به صورت کرم یا ژل روی پوست مصرف کرد.
همچنین توقف سوء مصرف استروئید ممکن است دشوار باشد و باعث ایجاد عوارضی شود. خستگی، مشکلات خواب، کاهش اشتها، کاهش میل جنسی تنها چند نمونه از عوارض ترک مکمل بدنسازی هستند.
در آخر
به جای استفاده از این مکمل‌های بدنسازی و صرف هزینه‌های گزاف برای آن‌ها، می‌توان از محصولات طبیعی موجود که سرشار از پروتئین هستند مانند آجیل، سفیده تخم‌مرغ، ماهی و مرغ همراه با میوه‌ها و سبزیجات استفاده کرد و عضلات و قدرت بدن را تقویت کرد.
این مواد طبیعی به راحتی با هزینه کمتری در دسترس هستند و منبع خوبی از مواد مغذی و پروتئین‌های ضروری هستند که راه جامع‌تری برای مراقبت از نیازهای تغذیه ای فرد ارائه می‌دهند. اکیداً توصیه می‌شود از محصولات مکمل بدنسازی دوری کنید، مگر اینکه فرد کاملاً مطمئن باشد که هم محصول و هم توصیه‌هایی که دریافت کرده‌اید کاملاً ایمن و معتبر هستند.
برخی از این محصولات بدنسازی دارای محتوای پروتئین بسیار بالایی هستند و می‌توانند برای همیشه به کلیه‌ها آسیب برسانند. همچنین، لازم به یادآوری است که چنین توصیه‌هایی باید برای شخص خاص باشد زیرا “یک اندازه برای همه مناسب نیست”.
ما در این مقاله از داروخانه انصار (دکتر مریم امجدی) درباره عوارض مکمل بدنسازی و مواد تشکیل دهنده آن‌ها نظیر استروئید صحبت کردیم. امیدواریم از خواندن این مقاله لذت برده باشید.
سوالات متداول
در بحث قرص عوارض مکمل بدنسازی سوالاتی ممکن است برای شما به وجود بیاید. تکراری‌ترین سوالاتی که از ما در این خصوص پرسیده‌اند، عبارتند از:
۱- آیا مکمل بدنسازی برای کلیه مضر است؟
خیر، در صورت مصرف درست و مجاز مکمل‌های بدنسازی، کلیه شما را خطری تهدید نمی‌کند. با اینحال اگر از مقادیر غیر استاندارد و زیاد مکمل و همچنین مکمل‌های تقلبی و غیر استاندارد استفاده کنید، قطعا کلیه شما در معرض خطر قرار خواهد گرفت. همچنین افرادی که سابقه بیماری کلیوی دارند، عوارض مکمل بدنسازی بیشتر آن‌ها را مبتلا می‌کند. بنابراین قبل از مصرف هر نوع مکملی، با پزشک متخصص مشورت کنید.
۲- آیا عوارض مکمل بدنسازی بر روی پوست و مو اثر دارند؟
بله، یکی از عوارض مکمل بدنسازی و به خصوص مکمل‌های غیر استاندارد، ریزش مو و مشکلات پوستی مانند آکنه و کهیر است. اما باز هم تاکید می‌کنیم که مقادیر استاندارد و مکمل‌های معتبر هیچ گونه خطری برای شما ندارند. بلکه این خطرات همگی در اثر مصرف محصولات قلابی و غیر استاندارد هستند.
۳- آیا مکمل‌های بدنسازی مردان را عقیم می کند؟
به طور کلی مکمل‌های بدنسازی مردان را عقیم نمی‌کنند. اما تحقیقات نشان داده است که آقایانی که از استروئیدهای آنابولیک استفاده می‌کنند، با افزایش غیر طبیعی هورمون تستوسترون در بدن ممکن است ۹۰% بیش از بقیه در معرض ابتلا به عقیم شدن باشند.
تهران، ابتدای اتوبان محلاتی،پلاک ۳۶۸ موسسه خیریه انصارالحسین