زایمان و بارداری تغییرات بسیاری را در سلامت جسم و روان خانم‌ها به وجود می‌آورد. یکی از این اثرات، روان پریشی بعد از زایمان است که در درجات و شدت‌ها مختلف برای خانم‌ها بعد از زایمان اتفاق می‌افتد. این وضعیت بر حس جدی بودن تأثیر می‌گذارد و باعث توهم، هذیان، بدگمانی یا سایر تغییرات رفتاری می‌شود. حالا این سوال پیش می آید که روان پریشی بعد از زایمان چیست؟ و نحوه تشخیص و درمان آن چگونه است؟
در موارد شدید، افراد مبتلا به روان پریشی بعد از زایمان ممکن است سعی کنند به خود یا نوزاد تازه متولد شده خود آسیب برسانند. خوشبختانه این عارضه قابل درمان است و درمان زودهنگام احتمال یک نتیجه خوب را افزایش می‌دهد. ما در این مقاله از داروخانه انصار (دکتر مریم امجدی) به این مورد که روان پریشی بعد از زایمان چیست؟ و روش‌های تشخیص و درمان روان پریشی بعد از زایمان پرداختیم.
روان پریشی بعد از زایمان چیست؟
روان پریشی بعد از زایمان یک وضعیت سلامت روان برگشت پذیر، اما شدید است که افراد را پس از زایمان تحت تاثیر قرار می‌دهد. این وضعیت نادر است، اما همچنین خطرناک است و باید روش درمان روان پریشی بعد از زایمان را بدانید.
افراد مبتلا به روان پریشی بعد از زایمان در خطر آسیب رساندن به خود، مرگ بر اثر خودکشی یا آسیب رساندن به فرزندانشان هستند. به همین دلیل، روان پریشی بعد از زایمان یک حالت اورژانسی برای سلامت روان است. اگر علائم روان پریشی بعد از زایمان را دارید یا نزدیک کسی هستید که علائم آن را نشان می دهد، مهم است که فوراً کمک بگیرید.
روان پریشی بعد از زایمان چیست
همانطور که در بخش اول روان پریشی بعد از زایمان چیست؟ گفتیم؛ این حالت ممکن است شدید باشد و مادر و نوزاد را مورد تهدید قرار دهد. بنابراین اگر علائم روان پریشی بعد از زایمان را در فردید دیدید، فورا اقدام به کمک کنید.
افراد مستعد ابتلا به روان پریشی بعد از زایمان
بعد از دانستن پاسخ روان پریشی بعد از زایمان چیست؟، احتمالا کنجکاوید که بدانید آیا شما هم در معرض این عارضه هستید یا خیر. یا شاید هم برایتان سوال باشد که چه کسانی مستعد ابتلا به این عارضه هستند.
روان پریشی بعد از زایمان می‌تواند بر هر کسی که اخیراً زایمان کرده است، تأثیر بگذارد. در حالی که این عارضه معمولاً طی چند روز پس از زایمان اتفاق می‌افتد، می‌تواند تا شش هفته پس از زایمان نیز رخ دهد.
ممکن است برای هر کسی که زایمان می کند اتفاق بیفتد، اما احتمال ابتلا به آن برای افرادی که شرایط سلامت روانی خاصی دارند، بیشتر است. در حالی که متخصصان نمی‌دانند که آیا این شرایط به روان پریشی بعد از زایمان کمک می‌کند یا باعث ایجاد آن می شود، اما آنها می‌دانند که رابطه‌ای در این بین وجود دارد.
افراد مستعد ابتلا به روان پریشی بعد از زایمان
میزان شیوع روان پریشی بعد از زایمان
روان پریشی بعد از زایمان یک بیماری نادر است. کارشناسان تخمین می‌زنند که 2.6 از هر 1000 تولد را تحت تاثیر قرار می‌دهد. در سطح جهانی، این بدان معناست که بین 12 میلیون تا 352.3 میلیون تولد اتفاق می‌افتد.
بنابراین در بخش روان پریشی بعد از زایمان چیست؟، می‌توان گفت که این بیماری نادر است و برای هر کسی اتفاق نمی‌افتد. اما جای نگرانی هم نیست، چرا که اگر اتفاق هم بیوفتید، را درمان روان پریشی بعد از زایمان وجود دارد.
علائم روان پریشی بعد از زایمان چیست؟
دو علامت اصلی روان پریشی بعد از زایمان، بر حس واقعیت و نحوه درک آنها از دنیای اطراف تأثیر می‌گذارد. این علائم عبارتند از:
توهمات:
توهم زمانی است که مغز شما طوری عمل می‌کند که انگار از حواس شما اطلاعات دریافت می‌کند (معمولاً چشم یا گوش شما، اما گاهی اوقات توهمات لمسی نیز ممکن است رخ دهد)، اما بدون هیچ ورودی واقعی. چیزهایی که می بینید یا می‌شنوید احساس واقعی می‌کنند و نمی‌توانید تفاوت بین توهم و چیزی را که واقعاً در حال وقوع است تشخیص دهید.
توهمات: علائم روان پریشی بعد از زایمان
هذیان:
توهمات، هذیان‌ها باورهای نادرستی هستند که شما به شدت به آن پایبند هستید. در علائم روان پریشی بعد از زایمان، هذیان به چند شکل است. اشکال آن عبارتند از هذیان‌های آزاردهنده (با این باور که کسی قصد دارد شما را بگیرد)، هذیان‌های کنترلی (احساس اینکه شخص دیگری بدن شما را کنترل می‌کند) یا هذیان‌های جسمی (اصرار اینکه بچه دار نشده‌اید یا باردار نیستید).
سایر علائم رایج در روان پریشی بعد از زایمان چیست؟ آنها عبارتند از:
- تغییرات خلقی، مانند شیدایی و هیپومانیا یا افسردگی
- مسخ شخصیت (برخی افراد این را به عنوان یک تجربه خارج از بدن توصیف می‌کنند)
- بی‌خوابی
- تحریک پذیری
- تفکر یا رفتار آشفته
- افکار صدمه زدن به خود یا آسیب رساندن به دیگران (مخصوصاً نوزادشان)
تمام این علائم روان پریشی بعد از زایمان، زنگ خطری هستند که باید هر چه سریع‌تر به فکر درمان روان پریشی بعد از زایمان باشید.
هذیان: علائم روان پریشی بعد از زایمان
دلایل روان پریشی بعد از زایمان
دلیل بروز روان پریشی بعد از زایمان به طور قطعی توسط متخصصان تایید نشده است. اما خب همانطور که قبلا در بخش “روان پریشی بعد از زایمان چیست؟” گفته شد، بارداری و زایمان می‌تواند تغییرات زیادی را در سلامت بدن و روان خانم‌ها ایجاد کند. به طور کلی دلایل بروز روان پریشی بعد از زایمان عبارتند از:
سابقه شرایط سلامت روان:
حدود یک سوم افراد مبتلا به روان پریشی بعد از زایمان دارای یک وضعیت سلامت روانی هستند که قبلاً تشخیص داده شده بود. شایع‌ترین آنها عبارتند از اختلال دوقطبی. سایر شرایط سلامت روانی که ممکن است خطر را افزایش دهند عبارتند از اختلال افسردگی اساسی و شرایط طیف اسکیزوفرنی.
سابقه شرایط سلامت روان
تعداد زایمان:
روان پریشی بعد از زایمان در افرادی که به تازگی اولین فرزند خود را به دنیا آورده اند شایع‌تر است. با این حال، برای افرادی که سابقه روان پریشی بعد از زایمان دارند، 30٪ تا 50٪ احتمال دارد که بعد از زایمان‌های آینده دوباره این اتفاق بیفتد.
سابقه خانوادگی روان پریشی بعد از زایمان:
افراد مبتلا به روان پریشی بعد از زایمان اغلب دارای اعضای خانواده با سابقه این بیماری یا شرایط سلامت روان مرتبط هستند. به همین دلیل، محققان گمان می‌کنند که این وضعیت ممکن است یک پیوند ژنتیکی داشته باشد.
کم خوابی:
خواب یکی از مهم‌ترین کارهایی‌ست که هر انسان باید در زندگی خود داشته باشد. خواب کافی مانند دارویی فوق‌العاده برای اعصاب و روان عمل می‌کند. کارشناسان می‌دانند که نخوابیدن کافی می‌تواند باعث شیدایی در افراد مبتلا به اختلال دوقطبی شود. آنها همچنین گمان می کنند که نخوابیدن می تواند بخشی از علت ایجاد روان پریشی بعد از زایمان در یک فرد باشد.
کم خوابی در اثر روان پریشی بعد از زایمان
تغییرات هورمونی:
همانطور که در بخش “روان پریشی بعد از زایمان چیست؟” گفتیم؛ بدن شما در دوران بارداری و در حین زایمان دستخوش تغییرات عمده‌ای می شود. سطح برخی از هورمون‌ها به سمت بالا افزایش می‌یابد، در حالی که برخی دیگر به شدت کاهش می یابد.
متخصصان گمان می‌کنند که برخی هورمون‌ها، به ویژه استروژن و پرولاکتین، ممکن است در این امر نقش داشته باشند. با این حال، تحقیقات بیشتری برای تأیید این امر ضروری است.
سایر شرایط پزشکی:
روان پریشی می‌تواند به دلایل پزشکی نیز اتفاق بیفتد که بسیاری از آنها در حین یا بلافاصله پس از زایمان ممکن است. برخی از نمونه‌های علل پزشکی عبارتند از بیماری‌های خودایمنی و التهابی، عدم تعادل الکترولیت، کمبود ویتامین (B1 و B12)، اختلالات تیروئید، سکته مغزی و …
نحوه تشخیص روان پریشی بعد از زایمان چیست؟
یک متخصص سلامت روان می‌تواند بر اساس علائم شما (چه با مشاهده یا آنچه توصیف می‌کنید) و یک معاینه فیزیکی و عصبی، روان پریشی بعد از زایمان را تشخیص دهد. آزمایش‌های دیگری نیز ممکن است، اما این آزمایش‌ها برای رد سایر شرایط یا علل زمینه‌ای روان‌پریشی هستند. این آزمایش ها نمی‌توانند خود روان پریشی بعد از زایمان را تشخیص دهند.
برخی از رایج ترین آزمایش‌ها عبارتند از:
آزمایش خون، ادرار یا سایر مایعات بدن:
این‌ها به دنبال علائم یک مشکل پزشکی هستند، به خصوص در مورد فرآیندهای شیمیایی داخلی بدن شما. همچنین می‌توانند عفونت‌ها، عدم تعادل الکترولیت‌ها، کمبود یا بیش از حد ویتامین و مواد معدنی، مشکلات عملکرد کلیه یا کبد و موارد دیگر را شناسایی کنند.
آزمایش خون برای تشخیص روان پریشی بعد از زایمان
اسکن تصویربرداری:
این آزمایش‌ها به دنبال تغییراتی در ساختار مغز شما هستند که ممکن است علائم شما را توضیح دهد. رایج‌ترین اسکن‌های تصویربرداری برای این اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT) و اسکن تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI) است.
پرسشنامه‌های غربالگری:
ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی شما ممکن است برای تشخیص روان پریشی بعد از زایمان، از ابزارها یا پرسشنامه‌های غربالگری تخصصی نیز استفاده کند. این‌ها لیستی از سوالات یا چک لیست علائم هستند. بسته به نتایج این ابزارها، پزشک متخصص شما می‌تواند تعیین کند که آیا شما به یک بیماری مبتلا هستید یا خیر.
نحوه درمان روان پریشی بعد از زایمان
روان پریشی پس از زایمان قابل درمان و چند رویکرد مختلف ممکن است موثر باشد. متأسفانه، نادر بودن این وضعیت به این معنی است که تحقیقات محدودی در مورد نحوه درمان آن وجود دارد. برخی از روش‌ها به طور گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرند، اما تحقیقات بیشتری برای متخصصان لازم است تا بفهمند بهترین روش برای درمان روان پریشی بعد از زایمان چگونه است.
از آنجایی که روان پریشی بعد از زایمان یک مورد اورژانسی برای سلامت روان است، افراد مبتلا به این بیماری نیاز به مراقبت‌های بهداشت روانی بستری دارند. این نوع مراقبت به این معنی است که متخصصان پزشکی آموزش دیده همیشه با آنها هستند تا مطمئن شوند که تا حد امکان، ایمن و راحت هستند.
بستری غیر ارادی در بیمارستان
از آنجایی که روان پریشی بعد از زایمان احساس واقعیت را در فرد مختل می‌کند، بسیاری از افرادی که آن را دارند کاملاً از داشتن یک مشکل سلامت روانی یا پزشکی بی اطلاع هستند. پیچیدگی بیشتر این واقعیت این است که هذیان‌ها و توهمات ممکن است در واقع آنها را از درخواست کمک بترسانند.
به این دلایل، مراقبت‌های روانی بستری برای درمان روان پریشی بعد از زایمان تقریباً همیشه غیرارادی است. این بدان معناست که فرد مبتلا به روان پریشی بعد از زایمان به ندرت کسی است که مراقبت دریافت کند.
در عوض، اعضای خانواده، دوستان یا سایر عزیزان باید تصمیم بگیرند که عزیزشان را در بیمارستان بستری کنند. این تنها زمانی یک گزینه است که دلیلی برای این باور وجود داشته باشد که یک فرد ممکن است برای خود یا دیگران خطرناک باشد.
بستری در بیمارستان
روش‌های درمان روان پریشی بعد از زایمان
به طور کلی روش‌های درمان روان پریشی بعد از زایمان عبارتند از:
- داروها
- درمان تشنج الکتریکی (ECT)
جمع بندی
روان پریشی بعد از زایمان وضعیتی است که بر افرادی که به تازگی زایمان کرده‌اند تأثیر می‌گذارد. این وضعیت به ویژه شدید و خطرناک است زیرا احساس جدیت و منطقی بودن را در فرد مختل می‌کند. همچنین این وضعیت، افراد مبتلا به روان پریشی بعد از زایمان را در معرض خطر مرگ با خودکشی یا آسیب رساندن به فرزندان خود قرار می‌دهد.
اما خوشبختانه، روان پریشی بعد از زایمان یک بیماری قابل درمان و برگشت پذیر است. بسیاری از افراد مبتلا به این عارضه در نهایت بهبود می‌یابند و بسیاری در آینده بدون عود این بیماری دوباره صاحب فرزند می‌شوند.
ما در این مقاله از داروخانه انصار به این سوال که روان پریشی بعد از زایمان چیست؟ پرداختیم و علائم و دلایل بروز این بیماری را به علاوه نحوه درمان روان پریشی بعد از زایمان به طور کامل آوردیم. امیدواریم از خواندن این مقاله لذت برده باشید. لطفا سوالات و نظرات خود را در خصوص این مقاله و موضوع روان پریشی بعد از زایمان، از طریق فرم دیدگاه‌ها در انتهای همین مقاله، برای ما بنویسید. متخصصین ما در سریع‌ترین زمان به سوالات شما پاسخ خواهند داد.
تهران، ابتدای اتوبان محلاتی،پلاک ۳۶۸ موسسه خیریه انصارالحسین